Vroegtijdige informele steun sterkt ouders
Formele en informele steun kunnen elkaar versterken, zodat kinderen veilig en gezond opgroeien. Om de verbinding tussen deze vormen van steun te verankeren, is informele steun sinds kort in de Landelijke Coalitie Kansrijke Start vertegenwoordigd door Gerda Groen (Home-Start) en Maria Wassink (Steunouder Nederland). Wat is volgens hen de toegevoegde waarde van informele steun en samenwerking met de formele zorg?
Formele zorg aanvullen
Gerda: “Vanuit onze achtergrond in het professioneel georganiseerde vrijwilligerswerk, brengen Maria en ik ervaring met laagdrempelige preventieve aanvullende steun mee naar de Landelijke Coalitie. Zelf leren we graag van de formele zorg, waarvan we veel kennis verwachten over ouderschap. We richten ons op effectieve samenwerking met de formele hulpverlening zodat nog meer gezinnen met hun jonge kinderen een goede start krijgen in hun leven.”
Maria: “Vaak wordt aangenomen dat opvoedvragen hoofdzakelijk spelen in problematische wijken, maar dat is niet onze ervaring. Alle ouders kunnen in een situatie belanden waarin ze geen netwerk hebben of dat het netwerk al overvraagd is. Om in die lacune tijdig te voorzien, worden in circa de helft van de Nederlandse gemeenten programma’s voor tijdelijke, informele steun ingezet. Belangrijk is dat meer gemeenten en verwijzers deze laagdrempelige programma’s voor praktische en opvoedsteun kennen en benutten.”
Home-Start: a gift of time
Gerda is landelijk projectleider van Home-Start: “In het Verenigd Koninkrijk startte Margaret Harrison in 1973 met een informele en preventieve aanpak voor ouders bij het opvoeden van kinderen. Zij kwam er als professioneel hulpverlener achter dat mensen graag problemen vóór willen blijven en informeel contact willen. In Nederland werken wij nu ruim vijfentwintig jaar met haar programma: Home-Start. Vrijwilligers bieden in de woorden van Harrison a gift of time: een luisterend oor en aandacht. Dat lijkt weinig, maar het is empowerment die veel effect heeft.”
Steunouder Nederland: een gastvrij thuis
Maria is oprichtster van Steunouder Nederland: “Een steunouder is een vrijwilliger die een kind een of twee dagdelen per week een gastvrij thuis biedt. Dat kan bij een gezin zijn, bij een echtpaar of bij een alleenstaande met ruimte in huis, leven en hart. Een steunouder biedt praktische steun. De ouders hebben daardoor even tijd voor zichzelf. Voor het kind kan het fijn zijn om even ergens anders te zijn en nieuwe ervaringen op te doen.”
Ontsporing kost te veel
Gerda: “Preventie in de opvoeding wordt onderschat, merken wij in de praktijk. Gezinnen die wankelen, kunnen ontsporen. In alle opzichten kost ontsporing te veel. Als we ons realiseren dat tussen het ontstaan van problemen en een melding bij een instantie als Veilig Thuis zo’n zeven jaar zit... dan blijven problemen lang buiten beeld. De meeste gezinnen hoeven niet te belanden in dure vormen van hulpverlening als we er vroeg bij zijn.”
Opvoeden heeft een maatschappelijke functie
Maria: “Als samenleving hebben we er belang bij om problemen in gezinnen op te lossen. Ik deel de visie van Micha de Winter, hoogleraar pedagogiek aan de Universiteit Utrecht: opvoeden in een ingewikkelde wereld is primair een taak voor ouders, maar het is geen privéproject. Opvoeden heeft een maatschappelijke functie. Waar kinderen opgroeien in een sterk sociaal netwerk, komen problemen in opvoedingsvraagstukken veel minder vaak voor. In de prestatiemaatschappij hebben kinderen gemeenschappen nodig. In deze ‘pedagogische coalities’ zijn het kinderdagverblijf, de peuterspeelzaal, school, vrijwilligers en de buurt van belang.
Via de Landelijke Coalitie willen we kennis en ervaring uitwisselen om te bouwen aan een sterk verbonden gemeenschap.”